“Bugünkü Azərbaycan, müstəqil Azərbaycan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisidir. Biz Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin bütün demokratik ənənələrinə sadiqik və bu ənənələri yaşadırıq”

                                                                                                                                                                                                                                                                                           İlham Əliyev
                                                                                                                                                                                                                                             Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması ölkəmizin həyatına böyük tarixi hadisə kimi daxil olub. Müstəqil, azad, demokratik respublika qurmaq məqsədini qarşıya qoyan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti cəmi 23 aylıq fəaliyyəti dövründə xalqın milli mənlik şüurunu özünə qaytardı, onun öz müqəddəratını təyin etməyə qadir olduğunu nümayiş etdirdi. 1918-ci il mayın 28-də qəbul edilən İstiqlal Bəyannaməsindən də göründüyü kimi, bu möhtəşəm tarix xalqımızın müstəqillik hisslərini daha da gücləndirdi.

“İstiqlal Bəyannnaməsi” Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasını, siyasi quruluş formasını bəyan etməklə yanaşı, onun bütün fəaliyyətinə hüquqi təminat verən qanun rolunu oynadı.

Nazirlər Şurasının 1918-ci il 27 iyun tarixli fərmanı ilə Azərbaycan dili dövlət dili elan edildi. İyunun 24-də üzərində ağ aypara və ağ səkkizguşəli ulduz əks edilmiş qırmızı parçadan hazırlanmış dövlət bayrağı qəbul edildi. Noyabrın 9-da bayraq göy, qırmızı və yaşıl rənglərdən ibarət, üzərində ağ aypara və ağ səkkizguşəli ulduz əksi olan üçrəngli bayraqla əvəz edildi. İyunun 26-da Milli Ordunun yaradılması haqqında fərman verildi. Hərbi nazirlik noyabrın 1-də yaradıldı. 1919-cu ilin yayında Xəzər Donanması yaradıldı. Avqustun 23-də Azərbaycan vətəndaşlığı haqqında Fərman oldu.

Milli Şura 1918-ci il noyabrın 20-də keçirilən iclasında “Azərbaycan parlamentinin yaradılması haqqında” Qanun qəbul etdi. Bu qanunda hər iki cinsin seçki hüququ təsbit edildi. Bununla da Azərbaycan demokratik dəyərlərin reallaşmasında Müsəlman Şərqində yenə birinci oldu.

Azərbaycan parlamenti 1918-ci il dekabr ayının 7-də fəaliyyətə başladı. 17 ay fəaliyyət göstərdi. Çox səmərəli fəaliyyət göstərdi. Bu müddətdə 130 iclas keçirdi. Parlamentin müzakirəsinə 270-dən çox qanun layihəsi təqdim olundu. Onlardan 230-a yaxını müzakirə edilib, qəbul edildi.

          Yeni qurulan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti mürəkkəb şəraitdə üzərinə götürdüyü çətin tarixi vəzifəni şərəflə yerinə yetirdi. Azərbaycanın ilk universiteti təsis olundu, təhsil milliləşdirildi, xalqın sonrakı illərdə mədəni yüksəlişi üçün zəmin hazırlayan, ictimai fikir tarixi baxımından müstəsna əhəmiyyətli işlər görüldü.

          Mövcudluğunun ilk günlərindən xalq hakimiyyəti və insanların bərabərliyi prinsiplərinə əsaslanan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti bütün ölkə vətəndaşlarına eyni hüquqlar verərək irqi, milli, dini, sinfi bərabərsizliyi ortadan qaldırdı. Dünya birliyi tərəfindən tanınan Xalq Cümhuriyyətinin fəaliyyəti sayəsində ölkəmizin beynəlxalq hüququn subyekti olması 1920-ci ilin aprel ayında bolşevik işğalından sonra Azərbaycanın bir dövlət kimi dünyanın siyasi xəritəsindən silinməsinin qarşısını aldı.

          XX əsrin sonlarında yenidən müstəqilliyinə qovuşan Azərbaycan öz suverenliyini qoruyub saxlamağı bacardı. Xalqın istəyi və tələbi ilə hakimiyyətə qayıdan ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan dövlətçiliyinin qorunması üçün qətiyyətli tədbirlər gördü, ölkədə davamlı ictimai-siyasi sabitliyi bərqərar etdi. Beləliklə, Heydər Əliyevin şah əsəri olan müasir müstəqil Azərbaycan dövləti quruldu və sürətli inkişaf yoluna qədəm qoydu. Ulu Öndərimiz dəfələrlə bildirmişdi ki, biz bu gün demokratik Azərbaycan dövlətini qururuqsa, ayağa qaldırırıqsa, Xalq Cümhuriyyətinə borcluyuq.

        Ulu Öndərin hələ sovet Azərbaycanına rəhbərliyi dövründə uğurla həyata keçirdiyi inkişaf siyasəti xalqımızın tarixi-mədəni yaddaşını özünə qaytarmış, milli mənlik şüurunu yüksəltmiş, azərbaycançılıq məfkurəsi işığında müstəqillik arzularının güclənməsinə və yaxın gələcəkdə yenidən həqiqətə çevrilməsinə zəmin yaratmışdır. 

        Cümhuriyyətin üçrəngli bayrağının ilk dəfə olaraq Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sessiyasında rəsmi dövlət bayrağı kimi qaldırılması da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ideyalarına sadiqliyin, müstəqilliyə gedən yolu bütün şəraitlərdə uğurla davam etdirərək yeni mərhələlərə çatdırmaq əzminin təzahürü idi. Bu yola sadiqliyin daha bir nümunəsi Ümummilli Liderin rəhbərliyi ilə hazırlanaraq 1995-ci ildə qəbul olunmuş ilk Konstitusiyamızda respublikamızın Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hüquqi varisi elan edilməsidir. Azərbaycanın inkişafının, dövlət müstəqilliyimizin əbədiliyinin təmin olunmasıdır. Zamanın gərdişindən cəmi 23 ay ömür sürə bilmiş Cümhuriyyətimizin, onu yeni nəsillərə ərməğan kimi qurub-yaratmış ziyalılarımızın Azərbaycanla bağlı yarımçıq qalmış arzularının yerinə yetirilməsidir. Bu layiqli qiymət, yüksək dəyər həyata keçirdiyi məqsədyönlü siyasət sayəsində dövlətimizi tarixinin ən qüdrətli mərhələsinə gətirib çıxarmış Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə əldə olunan yeni möhtəşəm uğurlarımızda öz ifadəsini tapır. 

        Belə ki, bu müqəddəs torpaq bir də 44 günlük savaşda igid qanları ilə suvarıldı. Qarabağın 30 illik müvəqqəti həsrətinə son qoyuldu. Vətən müharibəsi, İkinci Qarabağ savaşı, "dəmir yumruq" əməliyyatı dediyimiz bu 44 günlük döyüşün sonunda  böyük  zəfərin nida işarəsini qoydu: Qarabağ Azərbaycandır! 44 gün ərzində dünyaya səs salaraq  gücünü göstərən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev beynəlxalq təşkilatların 30 ildə aça bilmədikləri düyünü açdı. Qarabağ torpaqlarından ayrı qaldığımız 30 ilin kini, nifrəti, həsrəti, nisgili və ağrı-acısı ay yarımda vulkan kimi püskürdü, od-alov olub düşməni yandırdı. Bu zəfər vaxtilə müstəqilliyimizi əlimizdən alan sovet imperiyasının 70 illik ömrünün Qarabağda öləziyən son nəfəsini kəsdi və 28 Mayın şərəf tarixinin növbəti şanlı səhifəsini yazdı.

         Dövlət başçısı İlham Əliyevin uğurlu siyasəti nəticəsində bu gün müasir Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurucularının arzuladığı, xəyal etdiyi qüdrətli dövlətə, dünyada söz və nüfuz sahibinə çevrilib. Fəxrlə qeyd edə bilərik ki, hazırda Azərbaycan dünyanın müstəqil siyasət yürüdən azsaylı ölkələrindən biridir. Bir sözlə, ulu öndər Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi və Prezident İlham Əliyevin uğurla davam etdirdiyi müdrik və qətiyyətli siyasət sayəsində müstəqilliyimiz əbədi, dönməz xarakter alıb.

         Bugün sevindirici haldır ki, xalqımız Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinin elan edilməsinin 106-cı ildönümünü qalib xalq olaraq bayram əhval-ruhiyyəsi ilə qeyd edir. Milli kimliyə, milli məfkurəyə, milli psixologiyaya və milli dəyərlərə bağlı olan azərbaycan xalqının öz milli bayramını böyük təntənə ilə qeyd etməyə haqqı var. Çünki biz bir xalq olaraq ədaləti, insan hüquq və azadlıqlarını həmişə üstün tutmuş, kimlərinsə torpaqlarına göz dikməmiş, günahsız insan qırğını törətməmiş, həmişə milli maraqlarımızı və milli qürurumuzu qorumuşuq. Müxtəlif dövlətlərin Azərbaycanın müstəqilliyini və ərazi bütövlüyünü həzm edə bilməməsi, bizi öz iradəmizdən heç zaman döndərə bilməmişdir. 

                                                                                                                                                                                                                                                                                         Natiq Pənahov

                                                                                                                                                                                                                                     Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin

                                                                                                                                                                                                                                                       Məhkəmə  Ekspertizası Mərkəzinin 

                                                                                                                                                                                                                                   Sənədlərin texniki ekspertizası şöbəsinin rəisi